Thiên sâm Hàn Quốc là dược liệu có hoạt tính mạnh, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng chỉ phát huy khi được sử dụng đúng cách. Bài viết này Vitamax sẽ hướng dẫn chi tiết giúp bạn cách dùng thiên sâm Hàn Quốc an toàn và đạt hiệu quả cao, giúp bạn hiểu đúng liều lượng, thời điểm uống và cách chế biến theo từng dạng sản phẩm.
4 cách chế biến và sử dụng thiên sâm Hàn Quốc phổ biến
Dựa trên cơ chế tan – hấp thu – chuyển hóa của ginsenosides, có năm phương pháp chế biến và cách sử dụng thiên sâm Hàn Quốc được đánh giá là tối ưu nhất. Mỗi phương pháp phù hợp với từng nhóm đối tượng và mục tiêu sức khỏe khác nhau.[1]
Ngâm rượu thiên sâm
Khi ngâm rượu, các ginsenosides nhóm Rg và Rh có khả năng hòa tan tốt hơn, giúp cơ thể hấp thu nhanh. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ phù hợp với những người có sức khỏe nền tảng tốt.[2]
Công thức:
- Thiên sâm khô thái lát: 5 đến 10g
- Rượu trắng từ 38 - 45 độ: 50 đến 100ml
- Bình thủy tinh tiệt trùng, khô hoàn toàn
Cách thực hiện:
- Cho thiên sâm vào bình
- Rót rượu ngập hoàn toàn
- Đậy kín nắp và ngâm từ 90 đến 180 ngày
- Bảo quản nơi khô mát, tránh ánh sáng trực tiếp
Sâm hàn quốc ngâm rượu bao lâu thì uống được? → Thời gian tối thiểu nên là 90 ngày, tốt nhất là 6-12 tháng để saponin được chiết tối đa.
Ngâm mật ong thiên sâm
Đây là phương pháp phù hợp cho những người không dùng được rượu hoặc có hệ tiêu hóa yếu.[3]
Tỷ lệ chuẩn:
- 1 phần thiên sâm thái lát
- 3 phần mật ong nguyên chất
Thời gian ngâm: 60 đến 90 ngày
Cách dùng:
- Mỗi ngày dùng 3 đến 5 lát thiên sâm
- Uống kèm 1 muỗng mật ong vào buổi sáng hoặc buổi trưa
- Không dùng vào buổi tối vì có thể gây tỉnh táo
Pha trà thiên sâm
Cách pha trà là phương pháp giải phóng hoạt chất nhanh, giúp ginsenosides tan vào nước nóng nhưng không bị hỏng do quá nhiệt.[4]
Cách pha:
- Dùng 3 đến 5g thiên sâm lát
- Dùng nước nóng từ 80 đến 90°C
- Hãm trong 10 phút
- Có thể pha lại 2 đến 3 lần vì ginsenosides tan dần theo mỗi lần hãm
Đối tượng phù hợp:
- Người làm việc trí óc
- Người thường xuyên căng thẳng
- Người cao tuổi cần tăng tuần hoàn não
Nấu cháo hoặc hầm gà thiên sâm
Thiên sâm khi được nấu ở nhiệt độ ổn định từ 80 đến 95°C trong thời gian 45 đến 60 phút sẽ giải phóng khá đầy đủ ginsenosides vào nước dùng[5]. Đây là cách dùng được y học cổ truyền đánh giá cao trong việc hồi phục cơ thể sau bệnh.[6]
Cách thực hiện:
- Dùng 5 đến 10g thiên sâm lát
- Hầm cùng gà, táo tàu, kỷ tử hoặc nấu cháo trắng
- Ninh 45 đến 60 phút lửa nhỏ
Phù hợp cho:
- Người mới ốm dậy
- Người có hệ tiêu hóa yếu
- Người cao tuổi cần hấp thu tốt và ổn định
Liều lượng sử dụng thiên sâm theo độ tuổi, thể trạng và bệnh lý
Trẻ em
Nhiều phụ huynh thường thắc mắc liệu trẻ em có thể sử dụng thiên sâm Hàn Quốc hay không, đặc biệt khi trẻ trông mệt mỏi, biếng ăn hoặc suy nhược. Tuy nhiên, theo các khuyến cáo dinh dưỡng lâm sàng, thiên sâm chứa ginsenosides có hoạt tính mạnh và không phù hợp với hệ thần kinh còn non nớt của trẻ nhỏ.
- Trẻ dưới 5 tuổi: tuyệt đối không sử dụng.[7]
- Trẻ từ 6 đến 12 tuổi: chỉ sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ.[8]
Xem thêm bài viết “tác dụng của hồng sâm đối với trẻ em” để hiểu rõ công dụng của thiên sâm với đối tượng này và cách sử dụng an toàn
Người trưởng thành
Một câu hỏi phổ biến mà đội ngũ tư vấn của Vitamax nhận được là: “Người khỏe mạnh nên dùng thiên sâm bao nhiêu mỗi ngày để vừa hiệu quả vừa an toàn?”
Dựa trên cơ chế chuyển hóa ginsenosides, liều lý tưởng cho người trưởng thành là:
- 1 đến 2g bột thiên sâm hoặc 1g cao thiên sâm mỗi lần [9]
- Không vượt quá 3g mỗi ngày
Người lớn tuổi – người suy nhược
Nhiều người cao tuổi kỳ vọng thiên sâm giúp cải thiện trí nhớ, giảm mệt mỏi, phục hồi sức khỏe. Tuy nhiên, không ít người lo lắng liệu dùng thiên sâm có gây quá kích thích hay làm tăng huyết áp hay không.
Với nhóm đối tượng này, liều an toàn là:
- 1 đến 1,5g mỗi lần[10]
- Chia 2 lần vào sáng và đầu trưa
- Liệu trình: dùng 3 đến 6 tháng, nghỉ 2 đến 4 tuần[11]
Người có bệnh nền
Với bệnh nền, nhiều người thường băn khoăn dùng thiên sâm có ảnh hưởng đến thuốc hoặc làm nặng thêm bệnh không? Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cho từng loại bệnh:
- Người tăng huyết áp: chỉ dùng liều thấp và theo dõi phản ứng cơ thể[12]
- Người tiểu đường: dùng sau ăn để tránh tụt đường huyết[13]
- Người tim mạch hoặc đang dùng thuốc chống đông: không sử dụng nếu không có tư vấn chuyên môn[13]
Dùng thiên sâm vào thời điểm nào? Hiệu quả thay đổi ra sao?
Đối với các dược liệu có hoạt tính mạnh như thiên sâm Hàn Quốc, thời điểm sử dụng có ý nghĩa quyết định đến khả năng hấp thu và mức độ đáp ứng sinh học. Vì vậy việc lựa chọn đúng thời điểm sẽ giúp tối ưu hóa hiệu quả và hạn chế tác dụng phụ.
Buổi sáng: thời điểm hấp thu tốt nhất
Buổi sáng (từ 6 đến 9 giờ) được xem là thời điểm lý tưởng để sử dụng thiên sâm Hàn Quốc. Ở giai đoạn này, hệ tiêu hóa và hệ thần kinh đang trong trạng thái kích hoạt sinh lý tự nhiên, giúp:[14]
- Tăng khả năng hấp thu ginsenosides
- Tăng sự tỉnh táo
- Cải thiện tuần hoàn não
- Nâng cao mức năng lượng cho toàn bộ ngày làm việc
Đối với các dạng như bột thiên sâm Hàn Quốc, cao thiên sâm hoặc viên thiên sâm, việc dùng vào buổi sáng giúp phát huy tác dụng rõ rệt mà ít gây kích thích quá mức.
Xem thêm bài viết “thiên sâm hàn quốc có tác dụng gì?” để hiểu rõ những công dụng mà thảo dược này mạng lại
Đầu buổi trưa: hỗ trợ tiêu hóa và tinh thần minh mẫn
Giai đoạn từ 11 đến 13 giờ là thời điểm thích hợp thứ hai để dùng thiên sâm bởi vì:
- Ginsenosides hỗ trợ quá trình chuyển hóa năng lượng sau bữa ăn
- Giúp giảm mệt mỏi, tăng mức độ tập trung
- Giảm cảm giác buồn ngủ vào đầu giờ chiều
Dùng thiên sâm vào đầu trưa phù hợp cho người làm việc trí óc, người dễ mệt mỏi hoặc người cần duy trì mức năng lượng ổn định.[15]
Buổi tối: tuyệt đối không nên sử dụng
Nhiều người đặt câu hỏi: “Uống thiên sâm vào buổi tối có gây mất ngủ không?” - Câu trả lời là: Có. Đặc biệt với nhóm ginsenosides Rg1 và Rg3, thiên sâm có thể gây kích thích thần kinh trung ương, tăng tỉnh táo và làm rối loạn chu kỳ giấc ngủ.[16] Vì vậy:
- Không uống sau 16 giờ
- Không dùng trước khi ngủ
- Không dùng thiên sâm vào buổi tối cho người lớn tuổi hoặc người có rối loạn lo âu
Những đối tượng không nên dùng thiên sâm Hàn Quốc
Không phải ai cũng phù hợp với thiên sâm. Do dược tính mạnh, các đối tượng sau cần tránh hoàn toàn hoặc chỉ sử dụng khi có chỉ định y khoa:
- Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú
- Người đang mất ngủ nặng hoặc rối loạn lo âu
- Người tăng huyết áp không kiểm soát
- Người đang dùng thuốc chống đông (warfarin, aspirin liều cao…)
- Trẻ nhỏ, đặc biệt dưới 5 tuổi
- Người đang sốt cao hoặc nhiễm trùng cấp
Những lưu ý này giúp giảm tối đa nguy cơ tương tác thuốc – dược liệu hoặc kích thích quá mức hệ tim mạch và thần kinh.
Tác dụng phụ khi dùng thiên sâm sai cách và cách xử lý an toàn
Dù thiên sâm Hàn Quốc được đánh giá cao về lợi ích sức khỏe, việc dùng không đúng liều – sai thời điểm – sai đối tượng có thể dẫn đến một số phản ứng không mong muốn. Các tác dụng phụ thường gặp gồm:
- Mất ngủ: Thường xảy ra khi uống thiên sâm vào buổi tối hoặc dùng liều cao hơn 3g mỗi ngày.[17]
- Buồn nôn hoặc khó chịu dạ dày: Bạn có thể gặp phải nếu uống lúc đói hoặc cơ địa nhạy cảm.[18]
- Tăng nhịp tim: Liên quan đến sự kích thích của ginsenosides lên hệ thần kinh giao cảm.
- Nóng trong, khát nước: Thường gặp ở người có cơ địa nhiệt hoặc dùng quá liều.[19]
Khi gặp các tình trạng như thế hãy xử lý an toàn theo những cách sau:
- Giảm liều xuống 50 phần trăm trong vòng 2 đến 3 ngày
- Chuyển sang dùng buổi sáng
- Tạm dừng 3 đến 5 ngày nếu triệu chứng không giảm
Cách bảo quản thiên sâm Hàn Quốc theo từng dạng sản phẩm
Việc bảo quản đúng cách giúp giữ ổn định hàm lượng ginsenosides và duy trì hương vị nguyên bản của thiên sâm.
- Bột thiên sâm: bảo quản trong hũ kín, để nơi khô ráo, tránh ẩm mốc
- Cao thiên sâm: đậy nắp kỹ, tránh ánh sáng trực tiếp
- Viên thiên sâm: để trong lọ gốc, bảo quản nơi thoáng mát
- Thiên sâm khô: có thể bảo quản trong tủ mát hoặc kèm túi hút ẩm để giữ độ khô ổn định
Kết luận
Hiệu quả của thiên sâm Hàn Quốc phụ thuộc trực tiếp vào dạng dùng, liều lượng, thời điểm sử dụng và cơ địa từng người. Việc tuân thủ hướng dẫn sử dụng sẽ giúp tối ưu hóa hấp thu ginsenosides, tăng cường sức khỏe và tránh được các tác dụng phụ không mong muốn. Đội ngũ chuyên gia dinh dưỡng và tư vấn sức khỏe Vitamax luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn lựa chọn sản phẩm phù hợp nhất với nhu cầu và thể trạng. Truy cập vitamax.vn ngay để lựa chọn các sản thiên sâm ưng ý nhé
